درآمدی بر حسب حال / زندگی نامه
« حسب حال» نوشته ای است که شخص در گزارش احوال زندگی خود می نویسد و معمولا سرشار از نکات و لطایف تاریخی ، اجتماعی، سیاسی و ادبی است.
نمونه های خوب حسب حال در زبان فارسی عبارت اند از:
1 ـ« بدایع الوقایع» از محمود واصفی
2 ـ یاداشت های اعتمادالسلطنه
3 ـ تاریخ عضدی
4 ـ« شرح زندگانی من» از عبدالله مستوفی
5 ـ « روزها» از دکتر محمد علی لسلامی ندوشن
6 ـ « از پاریز تا پاریس» از دکتر پاریزی باستانی
از نمونه های برجسته ی جهانی حسب حال می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1 ـ « الایام» از دکتر طه حسین
2 ـ« دانشگاه های من » اثر ماکسیم گورکی
4 ـ « حسب حال» اثر برتراند راسل
انواع زندگی نامه( بیوگرافی) بر اساس محتوا:
الف ـ« سیره» و« مغازی» ( گزارش جنگهای پیامبر اسلام است) که از نمونه های مشهور آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1ـ سیره ی ابن هشام
2 ـ مغازی واقدی
3 ـ الغارات از ابو اسحاق ثقفی
4 ـ سیرت رسول الله از دکتر عباس زریاب خویی
ب ـ شرح حال انبیای الهی
ـ قصص الانبیا ی ابو اسحاق نیشابوری
ج ـ شرح حال ائمه و برزگان دین:
1ـ زندگانی علی بن الحسین ( ع ) از دکتر سید جعفر شهیدی
2 ـ قصص العلما، از میرزا طاهر تنکابنی
د ـ کتب تذکره:
1 ـ تذکره الاولیا ی عطار نیشابوری
2 ـ تذکره ی لباب الاباب از محمد عوفی
3 ـ تذکره اشعرا ی دولتشاه سمرقندی
در چند دهه ی اخیر، برای بزرگداشت شخصیت های مذهبی، ادبی و علمی یادنامه های فراهم آمدخ است مانند:
1 ـ همایی نامه، ( یادنامه ی علامه ی همایی)
2 ـ آرام نامه، (یادنامه ی احمد آرام )
3 ـ یک قطره باران (یادنامه ی دکتر زریاب خویی)
4 ـ یادنامه ی محمد تقی مدرس رضوی
امروزه زندگی نامه ی برخی مشاهیر علم وادب به شیوه ای نو نوشته می شود و برخی از آنها در شمار آثار ارزشمند ادبی هستند، مانند
1 ـ« پله پله تا ملاقات خدا» ( شرح حال مولوی» ، از دکتر عبد الحسین زرین کوب
2 ـ« پیر گنجه در جستجوی ناکجا آباد» ( در باره ی نظامی) از دکتر عبد الحسین زرین کوب
3 ـ غزالی نامه( شرح حال امام محمد غزالی) از استاد همایی
4 ـ « از کوچه ی رندان» ( در باره ی حافظ) از دکتر زرین کوب
